Türk demokrasi tarihinin önemli aşamalarından olan I. ve II. Meşrutiyet hangi padişah zamanında ilan edilmiştir?

Türk demokrasi tarihinin dönüm noktalarından biri olan Meşrutiyet dönemi, Osmanlı İmparatorluğu'nun modernleşme ve demokratikleşme çabalarının en belirgin örneklerinden biridir. Bu dönemde ilan edilen I. ve II. Meşrutiyet, imparatorluğun siyasi yapısında köklü değişikliklere yol açmış ve gelecekteki Türkiye Cumhuriyeti'nin temellerini atmıştır. Peki, bu önemli adımlar hangi padişah döneminde atılmıştır?

I. Meşrutiyet'in İlanı ve Sultan II. Abdülhamid

I. Meşrutiyet, 23 Aralık 1876 tarihinde ilan edilmiştir. Bu ilan, Sultan II. Abdülhamid dönemine denk gelir. Genç Osmanlılar (Jön Türkler) olarak bilinen aydın ve bürokrat kesiminin baskıları sonucu gerçekleşen bu olay, Osmanlı tarihinde ilk defa bir anayasa (Kanun-i Esasi) ile yönetilen bir parlamento (Meclis-i Mebusan) kurulmasını sağlamıştır. Bu durum, padişahın yetkilerini kısıtlayarak halkın yönetime katılımını sembolik olarak da olsa mümkün kılmıştır.

Ancak I. Meşrutiyet dönemi uzun sürmemiştir. 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın (93 Harbi) başlaması üzerine Sultan II. Abdülhamid, meclisi feshetmiş ve Kanun-i Esasi'yi askıya alarak kişisel yönetimine geri dönmüştür. Bu dönem, tarihe İstibdat Dönemi olarak geçmiştir.

II. Meşrutiyet'in İlanı ve Yeniden Anayasal Düzene Geçiş

Yaklaşık 30 yıl süren İstibdat Dönemi'nin ardından, II. Meşrutiyet 23 Temmuz 1908 tarihinde ilan edilmiştir. Bu ilan da yine Sultan II. Abdülhamid döneminde gerçekleşmiştir. İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin öncülüğünde gerçekleşen bu devrim, Balkanlar'daki karışıklıklar ve ordu içindeki muhalif hareketlerin artmasıyla zorunlu hale gelmiştir.

II. Meşrutiyet'in ilanıyla birlikte Kanun-i Esasi yeniden yürürlüğe konmuş ve Meclis-i Mebusan tekrar açılmıştır. Bu dönemde siyasi partiler kurulmuş, basın özgürlüğü genişlemiş ve Osmanlı İmparatorluğu'nda çok partili hayata geçilmiştir. Ancak bu dönem de siyasi istikrarsızlıklar, savaşlar ve toprak kayıplarıyla doludur.

Sonuç olarak, Türk demokrasi tarihinin iki önemli adımı olan I. ve II. Meşrutiyet'in her ikisi de Sultan II. Abdülhamid döneminde ilan edilmiştir. Bu dönem, Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerindeki siyasi çalkantıların ve modernleşme çabalarının bir yansıması olarak tarihteki yerini almıştır. Bu iki meşrutiyet, Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşuna giden yolda önemli birer kilometre taşı olmuştur.