DDK hangisini denetleyemez?

Devlet Denetleme Kurulu (DDK), Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı'na bağlı olarak görev yapan önemli bir denetim mekanizmasıdır. DDK'nın temel amacı, devletin işleyişinde etkinlik, verimlilik ve hukuka uygunluğu sağlamaktır. Ancak, DDK'nın yetki alanının sınırları da bulunmaktadır. Peki, DDK hangilerini denetleyemez? Bu sorunun cevabı, DDK'nın görev ve yetkilerini anlamak için kritik öneme sahiptir.

Yargı Organları ve Yasama Organı

DDK, yargı organlarını denetleyemez. Yargı bağımsızlığı ilkesi gereğince, mahkemelerin ve hakimlerin kararları ile işleyişi DDK'nın denetim alanı dışındadır. Aynı şekilde, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) de DDK'nın denetleyemeyeceği bir diğer organdır. Yasama faaliyetleri ve TBMM'nin iç işleyişi, DDK'nın yetki alanı kapsamına girmez. Bu durum, kuvvetler ayrılığı prensibinin bir gereğidir ve her organın kendi içerisinde bağımsız hareket etmesini sağlar.

Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK)

Normal şartlar altında Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) de DDK'nın denetim alanı dışındadır. Ancak, TSK'nın idari ve mali işlemleri Cumhurbaşkanlığı'nın izniyle DDK tarafından denetlenebilir. Bu istisnai durum, TSK'nın faaliyetlerinin şeffaflığını ve hesap verebilirliğini artırmayı amaçlar. Yine de, askeri strateji ve operasyonel konular DDK'nın denetim yetkisi kapsamında değildir.

Özerk Kurumlar ve Özel Hukuk Tüzel Kişileri

Bazı özerk kurumlar da DDK'nın doğrudan denetleyemediği kuruluşlar arasındadır. Örneğin, üniversiteler ve bazı düzenleyici ve denetleyici kurumlar (BDDK, SPK gibi) özerk yapıları nedeniyle DDK'nın doğrudan denetimine tabi değildir. Ancak, bu kurumların faaliyetlerinde usulsüzlük veya kamu zararı tespit edilmesi halinde, Cumhurbaşkanlığı'nın talimatıyla DDK inceleme yapabilir. Ayrıca, özel hukuk tüzel kişileri de (şirketler, vakıflar, dernekler vb.) prensip olarak DDK'nın denetim alanı dışındadır.

Özetle, DDK'nın denetim yetkisi, yargı ve yasama organları başta olmak üzere, bazı özerk kurumlar ve özel hukuk tüzel kişileri ile sınırlandırılmıştır. Bu sınırlar, kuvvetler ayrılığı ilkesini ve kurumların özerkliğini korumayı amaçlar. Ancak, Cumhurbaşkanlığı'nın izniyle belirli durumlarda bu sınırlamaların esnetilebileceği de unutulmamalıdır.