Hiperaktivite bozukluğu neden kaynaklanır?

Hiperaktivite bozukluğu, diğer adıyla DEHB (Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu), çocukluk çağında başlayan ve yetişkinlikte de devam edebilen nörogelişimsel bir durumdur. Konsantre olmakta zorluk, aşırı hareketlilik ve dürtüsellik gibi belirtilerle kendini gösterir. Peki, bu karmaşık durumun altında yatan nedenler nelerdir?

Genetik Faktörler

DEHB'nin en önemli nedenlerinden biri genetik yatkınlıktır. Araştırmalar, DEHB'li çocukların ebeveynlerinde veya yakın akrabalarında da benzer belirtilerin görülme olasılığının yüksek olduğunu göstermektedir. Bu durum, genlerin DEHB gelişiminde önemli bir rol oynadığını destekler. Spesifik genler henüz tam olarak belirlenememiş olsa da, dopamin ve norepinefrin gibi nörotransmitterlerin işlevini etkileyen genlerin rolü üzerinde durulmaktadır.

Ailede DEHB öyküsü olan bireylerin, çocuklarında bu durumun ortaya çıkma riskinin daha yüksek olduğu unutulmamalıdır. Ancak genetik yatkınlık tek başına yeterli değildir; çevresel faktörler de devreye girerek DEHB belirtilerinin ortaya çıkmasına katkıda bulunabilir.

Beyin Yapısı ve İşlevi

DEHB'li bireylerin beyinlerinde, özellikle dikkat, planlama ve dürtü kontrolü gibi işlevlerden sorumlu olan bölgelerde farklılıklar tespit edilmiştir. Beyin görüntüleme çalışmaları, prefrontal korteks, bazal ganglionlar ve serebellum gibi bölgelerde hacimsel farklılıklar ve aktivite düzeylerinde değişiklikler olduğunu göstermektedir.

Bu bölgelerdeki farklılıklar, DEHB'li bireylerin dikkatlerini sürdürmekte, plan yapmakta ve dürtülerini kontrol etmekte neden zorlandıklarını açıklamaya yardımcı olabilir. Nörotransmitter dengesizlikleri de beyin işlevini etkileyerek DEHB belirtilerinin ortaya çıkmasına katkıda bulunabilir.

Çevresel Faktörler

Genetik ve beyin yapısı ile ilgili faktörlerin yanı sıra, çevresel etkenler de DEHB gelişiminde rol oynayabilir. Hamilelik sırasında annenin sigara veya alkol kullanması, erken doğum, düşük doğum ağırlığı ve bazı toksik maddelere maruz kalmak gibi faktörler, DEHB riskini artırabilir.

Ayrıca, erken çocukluk döneminde yaşanan travmatik olaylar, yetersiz beslenme ve sosyal yoksunluk gibi olumsuz çevresel koşullar da DEHB belirtilerinin ortaya çıkmasına veya şiddetlenmesine neden olabilir. Çevresel faktörlerin etkisi, genetik yatkınlığı olan bireylerde daha belirgin olabilir.

Sonuç

Hiperaktivite bozukluğunun (DEHB) nedenleri oldukça karmaşıktır ve tek bir faktöre bağlı değildir. Genetik yatkınlık, beyin yapısı ve işlevindeki farklılıklar ve çevresel etkenlerin bir araya gelmesiyle ortaya çıkabilen bir durumdur. DEHB'li bir çocuğunuz varsa, bu durumun nedenlerini anlamak, ona daha iyi destek olmanıza ve uygun tedavi yöntemlerini belirlemenize yardımcı olabilir. Unutmayın, erken tanı ve uygun tedavi ile DEHB'li bireylerin yaşam kaliteleri önemli ölçüde artırılabilir.